මට මෑතක අලූත් යාලූවෙක් මුනගැහුන. එයා ඉංජිනේරුවෙක්. ඒ වගේම සමාජ කාරණා ගැනත් ගොඩක් උනන්දු වෙන කෙනෙක්. දේවල් දකින විදිහ වෙනස්. හැමදෙයක්ම හරියට ගනං ගැටලූවක් වගේ. එයා මට ගෙනාවා අදහසක්. ලංකාව පොලිටීෂන්ස්ලගෙන් තොර රටක් කරමු කියල. ‘ඩිමොක‍්‍රසි විතවුට් පොලිටිෂන්ස්’. එයාගෙ අදහස වුනේ දේශපාලකයො එක්ක යහපත් රාජ්‍යය කියන කන්සෙප්ට් එකට යන්න බෑ කියල. ඒ වෙනුවෙන් දේශපාලන ක‍්‍රමය නැත්තං සිස්ටම් එක වෙනස් කරන්න වෙනවා කියල.
මං හිතන්නෙ අපි හැමෝම එකපාරට එකග වෙන්න බලනවා ‘දේශපාලකයො නිවාඩු යවමු’ වගේ තේමාවකට. කතාව තවත් දිගට යනවා. මගේ යාලූවා කියන්නෙ මිනිස්සුන්ගෙ ඡුන්දෙන් මේ තෝරගන්න ක‍්‍රමය තනිකරම බොරුවක් කියල. ඒකෙ ජනතා මතය හරි මොකක් හරි නිරූපනය වෙනවා වෙනුවට නිරුපනය වෙන්නෙ රැුවටීම, දුෂණය වගේ කාරනා කියන එක.
ඒ වෙනුවට එයා විකල්පයක් යෝජනා කරනවා. සියලූ වගකිව යුතු ධූරයන් අදාල විෂයන්වල ප‍්‍රවීනයන්ට පවරන්න ඕන කියල. අමාත්‍යවරු කියල කට්ටියක් නෑ. ඒ වෙනුවට තෝරාගන්නා ලද බුද්දිමතුන් සෙට් එකක් ඉන්නවා. ඒ තෝරා ගැනීම කරන්නෙ ජොබ් එකකට බඳවා ගන්නවා වගේ විධිමත් අපක්ෂපාතී සිස්ටම් එකක් ඇතුලෙන්. ඕන කෙනෙකුට පුළුවන් තමන්ගේ අයදුම් පත‍්‍රය අදාල ධූරයට එවන්න.
දේශපාලකයන්ව නිවාඩු යවන්නෙ කොහොමද කියන එක ගැනත් එයාගෙ අදහසක් තිබුන. ඒක එච්චර අදාල නැති නිසා මං ලියන්නෙ නෑ. ඒ සැලැස්ම අනුව හැමදෙයක්ම හරිම ප්‍රොෆෙෂනල් සිස්ටම් එකක රන් වෙනවා. ජනතාවගේ කැමැත්ත විමසන්නෙ අවශේෂ ඔවුන්ට ඍජුව බලපාන සහ ඔවුන්ට ඇත්තටම අදහසක් ඇති කාරණා ගැන විතරයි. දැනට ජනතා මතය විමසන කාරණා ගැන ඒ මිනිස්සුන්ට කිසිම අවබෝධයක් නෑ. ඒ නිසා එතන වෙන්නෙ රැුවටීමක්. විශේෂයෙන්ම ජනතාව කියන එකමත් දේශපාලකයො විසින් ගොඩනගා ගත්ත බොරුවක් කියල එයා තර්ක කළා.
මාත් එක්ක හිටපු අනෙක් අය ගොඩක් එකග වුනා මේ කතාවට. කරන්න අමාරුයි තමයි ඒත් කළොත් ඒක තමයි වැඬේ වගේ තැනක හිටියෙ. මේක ගොඩක් දුරට ටෙක්නොක‍්‍රසිවලට ළ`ග අදහසක්. සමාජ ආර්තික ප‍්‍රශ්න විසඳන්න සම්පූර්ණයෙන්ම විද්‍යාත්මක ක‍්‍රමයන් පාවිච්චි කළ යුතුයි කියන වර්ගයේ යෝජනාවක්. හයිපොතිසීසයක්. මෙතනදි ආගම, සදාචාරය වගේ දේවල් පුද්ගලික කාරණා බවට පත්වෙනවා. ඒවා රාජ්‍ය සම්බන්ද වෙන දේවල් නෙමෙයි. රාජ්‍යය තනිකරම සමාජයේ සම්පත් බෙදාහැරීමේ පාලනය, සංවර්ධනය වගේ කාරණා වෙනුවෙන් මැදිහත්වෙනවා. හැමදෙයක්ම ක‍්‍රියාත්මක වෙන්නෙ පර්යේෂණ මගින් ඔප්පු කරන ලද න්‍යායන් හරහා. වරදින්න කිසිම විදිහක් නෑ. වැරදුනත් නැවත වෙන දිශාවකින් ට‍්‍රයි කරන්න කිසි බාධාවක් නෑ.
මේ දැනුවත් අය විතරක් සහභාගි වෙලා රටේ සමාජයේ ප‍්‍රශ්න විසඳන අදහස මගේ යාලූවට විතරක් නෙමෙයි දැනඋගත් කියල හිතන- සම්මත ගොඩක් හාදයන්ට තියෙනවා. කියවලා එන්න, හදාරලා එන්න, ඔයා දන්නෙ මොනවද, කරලා තියෙන්නෙ මොනවද වගේ ප‍්‍රශ්න එන්නෙ එතනින්. ඒක මිනිස්සු දැනුවත් කිරීමේ ප්‍රොජෙක්ට් එකක් නෙමෙයි. ඒ වෙනුවට දැනුම බලයක් හැටියට පාවිච්චි කිරීමේ ප්‍රොජෙක්ට් එකක්. සමහර අය මේ ගැන දැනුවත්වත් සමහර අය නොදැනුවත්වත් මේ අදහසේ එල්ලිලා ඉන්නවා.
මගේ යාලූවා ලස්සන කතාවක් කිව්ව. දෙවියො නැත්තං ආගම ගැන විශ්වාසය හරියට මාස්ටර්බේෂන් එකක් කියල. මට යතුරක් ඇරුන.
දෙවියන් ගැන විශ්වාසය මාස්ටර්බේෂන් එකක්. විද්‍යාව ගැන විශ්වාසය සංසර්ගයක්. සංසර්ගය වඩා ප්‍රොඩක්ටිව් වෙන්න පුළුවන්. ඒත් මාස්ටර්බේෂන් එක වඩා තෘප්තිමත් නිදහස් ප‍්‍රකාශනයක්.
විද්‍යාව කියන්නෙ දන්න දේ. දෙවියන් කියන්නෙ නොදන්න දේ. දෙවියො විශ්වාස නැති කිසි කෙනෙක් මට අනුව ගැඹුරු මිනිහෙක් නෙමෙයි. (මේ කියන්නෙ ආයතනික දෙවියන් ගැන නෙමෙයි. තමන්ට පර්සනල් දේවත්වයක්. ආයතනික දෙවියන් කියන්නෙත් ටෙක්නොක‍්‍රසි ප‍්‍රකාශනයක්)
අපේ දේශපාලන ක‍්‍රමය ඇතුලෙ අපි නිතර දුර්වලතාවයක් විදිහට දකින දේක අතිශය වැදගත්කමක් මට පේන්න ගත්ත. අපේ ආයතනික මට්ටමේ ගොඩක් තැන්වලට තනතුරුවලට පුද්ගලයො ගනිද්දි වැඩකරන්නෙ අපේ යාලූවා කියන විදිහට. සුදුසුකම් අනුව, ප‍්‍රවීනතා අනුව. (මෙතනදිත් සම්බන්දකම්, ගොට්ට ඇල්ලීම් වැඩ කරන්න පුළුවන්. ඒත් සම්මතය අර විදිහයි*. ඒත් ඊට උඩින් අපි ඇමති කෙනෙක් දානවා. ඒ ඇමති එන්නෙ සුදුසුකම් අනුව නෙමෙයි. කිසිම සුදුසුකමක් නැති වුනත් මිනිස්සු කැමති නම් එයාට ඇමති කෙනෙක් දක්වා යන්න පුළුවන්. කොලිෆිකේෂන් තියෙන්නත් පුළුවන්, නැති වෙන්නත් පුළුවන්. ඒක තනිකරම අතාර්කික මිනිස් කැමැත්ත මත තීරණය වෙන දෙයක්. බොරුව, මෝඩකම, නොදැනීම, ආදරය, කැමැත්ත, උදව්පදව් ආදී අනේකවිධ කාරණා බලපෑම් මත තීරණය වෙන දෙයක්. හැම තාර්කික පිළිවෙතකම මුදුනෙ මේ අවිනිශ්චිතතාවය, අතාර්කික ඔටුන්න අපි තියනවා.
මම ඇත්තටම හිතන විදිහට මිනිස්සු පාලනය වෙන්න ඕන මිනිස්සු වගේම දුර්වල, වැරදි කරන, ප‍්‍රතිවිරෝධතා සහිත, සාමාන්‍ය මිනිස්සු අතින්. උත්තරීතරකම වෙනුවට පරිණත මිනිස්කම තෝරාගැනීම වෙන්න ඕන.
ඒක හරියටම නොදන්නා දෙවියන් පවත්වාගන්නවා වගේම වැඩක්. අතිශය වැදගත් කාරණයක්. තමන් දන්නවා කියා විශ්වාස කරන දෙය විසින් නිශ්චිතව කරන පාලනයකට වඩා නොදැනීම විසින් කරන අවිනිශ්චිත පාලනයක නිදහස වගේම නිර්මාණශීලීත්වයත් වැඩියි. ඇහුම්කන් දීම සහ පවතින තත්වයන් අනුව වෙනස් වෙමින් හැඩගැහීම දියුණුයි. ඒ වගේ අවකාශයක දැනුමට සිද්ද වෙනවා ආධිපත්‍යය අත්ඇරලා ජන ජිවිතයේ කොටසක් වෙන්න. දන්නා අයට සිද්ද වෙනවා නොදන්නා අය ළ`ගට ගිහින් තමන් දන්නා දේ කියල දෙන්න. නැත්තං ඒ දැනුමට වැටුපකට එහා කිසි බලයක් හිමි නොවී යනවා.
අපි විශ්ව විද්‍යාල ආචාර්යවරුන්ගෙ අර්බුද, දොස්තර අර්බුද ආදිය විදිහට දකින්නෙ මේ දැනුමේ ආධිපත්‍යය හෑල්ලූ වීමේ අර්බුදය. ෆේස්බුක් එකේ දොස්තරලා, ලෙක්චරර්ලා, සහ ගොඩක් වම්මු පෙන්නමින් ඉන්නෙ ටෙක්නොක‍්‍රසි මානසිකත්වයේ අවුල.
සමාජයේ බලය තියෙන්න ඕන දන්නා මිනිස්සු අතේ නෙමෙයි, නොදන්නා මිනිස්සු අතේයි. ඒ මොකද කියල කිව්වොත් දන්නා මිනිස්සු ඉතා සුළු කාලෙකින් නොදන්නා මිනිස්සු බවට පත්වෙන හින්දයි. උදා විදිහට ලංකාවෙ බුද්දිමතුන් යයි සම්මත ඕනම කෙනෙක් යම් අතීත කාරණයක් ගැන පළකල අදහසක් අරන් බලන්න පුළුවන්. ටීවී එක ලංකාවට එනකොට අපේ විද්වත්තු මොනවද කිව්වෙ? රේඩියෝව විසින් පරිකල්පනය වැඩි කරනවා සහ මේ ටීවී එක විසින් පරිකල්පනය මොට්ට කරනවා කිව්වා. ඒක මහා අවුලක් ඇතිකරන තත්වයක් විදහට දැක්කා. ළමයින්ගෙ ටීවී බැලීම පාලනය කළා. ඒත් මිනිස්සු ටීවී බැලූවා. හැම ගෙදරකම සාලෙ ටීවී එකක් තිබුන. ඒක පොදුජන රාසාස්වාදන, සන්නිවේදන මාධ්‍යයක් විදිහට දැවැන්ත මෙහෙවරක් කළා. රේඩියෝවෙ තිබුණු විද්වතුන්ගෙ ආකෘතිය ටීවී එකට එද්දි හෑල්ලූ වුනා. ඒ වෙනුවට ජනප‍්‍රිය දේවල් වලින් ටීවී එක පිරුනා. වඩා ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදී මාධ්‍යයක් නිර්මාණය වුනා. එෆ්එම් චැනල්වලටත් මෙහෙමයි. ෆිල්ම් වලටත් ඒකමයි. ඕනම කාරණයක් ගැන ලංකාවෙ විද්වතුන්ට තියෙන්නෙ පසුගාමී මතයක්. එක අතකට විද්වතුන් ලෙස පෙනී සිටීමම පසුගාමී තත්වයක්.
නොදන්නා මිනිස්සු යම් අලූත් අදහසක් බාරගන්න ලෑස්තියි. නොදන්නාකම නිසාම ඒ අයගෙ බාරගැනීමේ හැකියාව ලොකුයි. ඒක නූතන විද්‍යාත්මක හොයාගැනීමක ඉඳන් බුදු පිළිමෙකින් රැුස් විහිදීම වෙනකල් පළල්.
ඒත් දන්නා මිනිස්සු කිසි දෙයක් අලූතෙන් බාරගන්න ලෑස්ති නෑ. ඒ අය තමන්ගේ දන්නා දේ පරිස්සම් කර ගැනීම වෙනුවෙන් සටන් කරන්න ගන්නවා. තමන් දන්නා දේ පරණ වීම වළක්වාගන්න සියලූ අලූත් දේවල් පස්සට තල්ලූ කරනවා. හැම අලූත් දැනුමක්ම ඉස්සරහට එන්නෙ ‘නොදන්නා’ මිනිස්සුන්ගෙ තල්ලූව හින්දයි. කිසි දවසක පවතින දැනුම් පද්ධතියෙන් පිට වෙනත් පැරඩයිමයක් දකින්න ‘දන්නා’ මනසක් උත්සාහ ගන්නෙ නෑ.
මේක ආධ්‍යාත්මික කාරණාවලදි හොඳට පැහැදිලි කරනවා. බුදුන් පවා කියන්නෙ අවබෝධය ලබා ගන්න නම් දන්නා සියල්ල පැත්තකින් තියල එන්න කියලයි. (ථේරවාදී බුදුන් මෙහෙම කියන්නෙ නෑ. ථේරවාදය කියන්නෙම ඇකඩමියාවක්* මෙතනදි මූලික දේ වෙන්නෙ තමන් දන්නා බව අත්හැරීමයි. තමන් නොදන්නා බව නොදන්නා අය මෝඩයන් වගේම නොදන්නා බව දන්නා අය විශිෂ්ටයන් වෙනවා. ඒ කියන්නෙ තමන්ගේ දැනුමේ සීමිතබව ගැන අභ්‍යන්තර දැනීමක් ඇතිකමයි. ඒ සීමිතබව වෙනුවට අසීමිත නොදැනුමට ඕන වෙලාවක දක්වන විවෘතබවයි. මෝඩකමට තමන් තුල ඇති ගෞරවයයි. ගොඩක් මහායානික, සෙන් දර්ශනවලදි මෝඩයා ප‍්‍රඥාවන්තයෙක් විදිහට නිරූපණය වෙන්නෙ ඒ හින්ද.
සමාජයක බලය හිමිවිය යුත්තෙ නොදන්නා බහුතරයක් මිනිස්සුන්ට. දන්නා සුළුතරයකට නෙමෙයි. ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදයෙ තියෙන වැදගත්ම ලක්ෂණය ඒක. තීරණය පවතින්නෙ බහුතරය අතේ. ඕනෑම බලයක් ඒ නාඳුනන බහුතරය අතින් අභියෝග වෙන්න පුළුවන්. තමන් දන්නා දේ අරගෙන ඒ නොදන්නාකමේ ගිලෙන්න පීනන්න මිනිස්සු ලෑස්ති වෙන්න ඕන. සමාජයකට වැදගත්ම කාරණය වෙන්නෙ සංවර්ධනය හෝ සම්පත් බෙදී යාම නෙමෙයි. නිදහස සහ නිර්මාණශීලීත්වයයි.
අජිත් මුතුකුමාරණ කියන්නෙ ලංකාවෙ දැවැන්ත ආර්ටිස්ට් කෙනෙක් කියල බාරගැනීමත්, ෆේස්බුක් එකේ ඕනෑම කෙනෙකුට ඕනෑම මතයක් ගැන අදහස් දැක්වීමට ඇති අයිතිය ගරු කිරීමත්, පුද්ගලික විශ්ව විද්‍යාල වල මුදල් ගෙවා දැනුම ලබා ගැනීමේ අයිතිය පිලිගැනීමත් ආදී සියල්ල වැදගත් වෙන්නෙ මේ ප‍්‍රජාතන්ත‍්‍රවාදී අවකාශය පුළුල් කරන හින්දයි.
නිදහස සහ නිර්මාණශීලීත්වය කියන දෙකටමත් මේ විද්වත්තු අත්දෙකම උස්සනවා. ඒත් යටින් කොන්දේසි සහිතයි කියල දානවා. ‘නොදන්නවා’ කියන මිනිස්සු කොන්දේසි විරහිතව නිදහස සහ නිර්මාණශීලීත්වය වෙනුවෙන් පෙනී ඉන්නවා.
විද්‍යාව හැම තිස්සෙම සීමිතයි. අවිද්‍යාව ගැඹුරුයි, පරිණතයි.
